Zwycięska praca konkursu organizowanego przez MoneyTransfers.com:Jak rozwiązania FinTech mogą pozytywnie wpłynąć na zmieniający się świat, autorstwa pana Marcelego Hązły. Serdecznie gratulujemy!
Marceli Hązła jest doktorantem Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu oraz słuchaczem na studiach podyplomowych Uniwersytetu Adama Mickiewicza w zakresie stosunków międzynarodowych. Autor kilkunastu publikacji naukowych i wystąpień na konferencjach w zakresie gospodarki światowej i zrównoważonego rozwoju oraz publicysta w „Parkiecie Gazecie Giełdy”. Posiadacz licencji maklera papierów wartościowych oraz europejskiego certyfikatu bankowca, doświadczenie zawodowe zdobył pracując jako analityk finansowy.
Rosnące znaczenie Fintechu w ostatniej dekadzie
Skala wykorzystania technologii finansowych (FinTech) w drugiej dekadzie XXI w. nieprzerwanie rosła, co wynikało zarówno z kryzysu zaufania do dużych instytucji finansowych po kryzysie lat 2007-20092, jak i prężnie rozwijających się w tym samym czasie możliwości technologicznych. Przykładowo, w latach 2011-2021 można było zaobserwować znaczący wzrost czasu per capita spędzanego online na świecie, jak i wzrost udziału e-commerce w światowym handlu detalicznym (rys. 1).
Rysunek 1: Udział e-commerce w światowym handlu detalicznym i czas per capita spędzany online na świecie w latach 2011-2021
Stanowiło to odzwierciedlenie rosnącej cyfryzacji gospodarek i społeczeństw w XXI w., która obejmuje coraz więcej sfer życia społecznego. Nie inaczej miała się sytuacja z finansami – jedną z najczęściej przytaczanych statystyk w tym zakresie jest rosnący odsetek osób dokonujących cyfrowych płatności, zarówno w krajach rozwiniętych (86% w Wielkiej Brytanii w 2021 r.) jak i rozwijających się (68% w Indiach w 2020 r.). Jednakże, w związku z rozprzestrzenianiem się użycia smartfonów nie jest to jedyny trend w digitalizacji finansów – inne przykłady obejmują chociażby crowdfunding, kryptoaktywa czy robo-doradców. Wszystkie te zagadnienia wpisują się w koncepcję FinTech 3.5, gdzie kluczową rolę odgrywają finansowe startupy, przejmując część obowiązków dotychczas kojarzonych wyłącznie z bankami i innymi dużymi instytucjami finansowymi. Tym samym można więc podejrzewać, że rozwiązania FinTech będą stawać się coraz ważniejsze dla gospodarek i społeczeństw na przestrzeni XXI w.
Zrównoważony rozwój jako kluczowe wyzwanie XXI w.
Rozważając zagadnienia kluczowe dla XXI w. należy także wspomnieć o zrównoważonym rozwoju, który stanowi bezpośrednią odpowiedź na nasilające się w ostatnich kilku dekadach zmiany klimatyczne. Choć do niedawna stanowił stosunkowo niszowe zagadnienie, to od momentu sformułowania 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju przez ONZ w 2015 r. kwestie związane z sustainability weszły do głównego nurtu dyskusji. Coraz śmielej formułuje się postulaty o konieczności ograniczenia nadmiernej emisji CO2 w gospodarce światowej – przekłada się ona bowiem na narastanie szeregu problemów środowiskowych, jak podnoszenie się poziomu mórz, zakwaszanie oceanów czy występowanie intensywnych susz, które do końca XXI w. mogą powodować roczne straty rzędu 1,9 bln USD. W związku z bezprecedensową skalą klimatycznego wyzwania coraz częściej można więc usłyszeć głosy w dyskusji, że do jego rozwiązania konieczna będzie współpraca rządów, biznesu i nauki. Tym samym, firmy będące w stanie przystosować swoją działalność do wymogów ESG – czyli ochrony środowiska naturalnego, odpowiedzialności społecznej i ładu korporacyjnego – zyskają wielowymiarową przewagę konkurencyjną.
Technologie FinTech a zrównoważony rozwój?
W związku z nieuchronnością dwóch przedstawionych wcześniej trendów: wzrostu znaczenia FinTechu oraz światowych dążeń do zrównoważonego rozwoju, logicznym wydaje się ich zestawienie. Obecnie zwraca się już uwagę na pozytywny wpływ, jaki mogą wywrzeć zrównoważone finanse w zakresie ESG, poprzez m.in. włączanie osób wykluczonych z tradycyjnego systemu finansowego, zwiększanie dostępu do rynków kapitałowych poprzez obniżanie kosztów transakcyjnych czy też kreowanie bodźców w kierunku zrównoważonych zachowań w zakresie wydatków. Istnieją także startupy umożliwiające inwestowanie drobnych kwot w zielone technologie, udostępniające aplikacje planujące najbardziej oszczędną trasę samochodową czy też sadzące drzewa za procent uzyskanych przychodów z reklam. Jednakże, działalności większości z nich brakuje koordynacji z sektorem publicznym, co ogranicza ich możliwości wywierania pozytywnego wpływu na gospodarki. Tymczasem, zgodnie z ustaleniami Konferencji ONZ w sprawie zmian klimatu, w najbliższych latach kluczowe będzie podejście systemowe, łączące działalność publiczną i prywatną, gdzie ważną rolę do odegrania będą miały instytucje finansowe zaprzęgające środki do przeciwdziałania zmianom klimatycznym – w tym startupy. W tym kontekście można więc domniemywać, że rozwiązania wykorzystujące technologie FinTech do zintegrowanego z działalnością instytucji publicznych spełniania wymogów ESG zostaną entuzjastycznie przyjęte przez szeroki wachlarz interesariuszy, od konsumentów po decydentów gospodarczych.
Pomysł na zrównoważony FinTech: Zielone ETFy
W kontekście przedstawionych trendów można więc zaobserwować rosnącą rynkową niszę związaną ze zrównoważonymi finansami, a tym samym z potencjałem dla nowych startupów FinTech. Jak wspomniano wcześniej, skala pozytywnego wpływu działalności wielu z dotychczas powstałych startupów jest stosunkowo ograniczona w związku z brakiem ich koordynacji z szerszym finansowym ekosystemem. Celem niniejszej koncepcji będzie zatem odniesienie się do tego problemu poprzez uwzględnienie szerszego kontekstu ESG oraz możliwości wykorzystania istniejącej finansowej infrastruktury (rys. 2).
Rysunek 2: Działalność startupu FinTech w kontekście ESG
Źródło: opracowanie własne
W związku z uchwaloną w 2020 r. Taksonomią UE i innymi przepisami pozwalającymi na klasyfikację działalności gospodarczych według poziomu ich „zieloności”, a także dążąc do poprawy wizerunku w obliczu rosnącej świadomości konsumenckiej, system bankowy w Polsce zaczyna stosować się do standardów ESG. Liderem zmiany w tym zakresie planuje stać się BOŚ Bank, który do 2030 r. przestanie współpracować z firmami o ujemnym bilansie emisji gazów cieplarnianych – wyznaczając prawdopodobny kierunek transformacji polskiego sektora finansowego na najbliższą dekadę. Tym samym, występować będzie rosnąca pula firm spełniających wymogi ESG, klasyfikowanych jako zrównoważone w rozumieniu regulacji unijnych, w pewnym sensie „certyfikowanych” przez banki.
Firmy te mogłyby potencjalnie stanowić świetną możliwość inwestycyjną dla wrażliwych na kwestie środowiskowe konsumentów szukających okazji do alokacji swoich oszczędności. Jednakże, wymagałoby to od nich samodzielnego doboru spółek do portfeli inwestycyjnych, co przekracza wiedzę i możliwości większości niezwiązanych zawodowo z finansami osób. Idealnym rozwiązaniem dla nich byłaby więc inwestycja w odpowiednie indeksy giełdowe za pomocą funduszy typu ETF, co jest działaniem polecanym dla początkujących inwestorów przez wiele autorytetów w dziedzinie finansów. Niestety, w Polsce dostępnych jest zaledwie kilka takich funduszy, z czego większość dotyczy rynków zagranicznych, zwiększając tym samym poziom ryzyka inwestycyjnego. Jednocześnie, jedyny polski indeks WIG-ESG zdominowany jest przez spółki Skarbu Państwa, wliczając w to także wątpliwe pod względem środowiskowym spółki sektora wydobywczego, jak KGHM czy JSW.
Tym samym istnieje możliwa do wypełnienia przez FinTechowe startupy luka polegająca na tworzeniu portfeli zrównoważonych spółek na wzór funduszy ETF, umożliwiając konsumentom alokację oszczędności w „zielonych” sektorach. Portfele te mogłyby być tworzone według różnych kryteriów, umożliwiając dopasowanie najlepszej opcji dla klientów o różnych potrzebach – np. inwestycję w zrównoważoną energetykę, zielone obligacje, zielone spółki zagraniczne i wiele innych. Uzyskany w ten sposób model działania wpisałby się w szeroki kontekst ESG, poprzez integrację działań na rzecz środowiska (finansowanie firm przeprowadzających zieloną transformację), społeczeństwa (włączenie finansowe osób zainteresowanych alokacją oszczędności w zielone firmy) oraz ładu korporacyjnego (działalność banków i instytucji finansowych zgodnie ze standardami unijnymi).
Startup Fintech zainteresowany tworzeniem zrównoważonych ETFów koncentrowałby się na pasywnym, długoterminowym zarządzaniu ich składem, zgodnie z ideą zrównoważonego rozwoju – tym samym minimalizując koszty zarządzania, a co za tym idzie koszty transakcyjne dla konsumentów (rys. 3).
Rysunek 3: Zakres działalności startupu FinTech
Źródło: opracowanie własne
Umożliwiłoby to inwestowanie nawet małych kwot na zrównoważone cele, zaspokajając jednocześnie potrzebę alokacji oszczędności konsumentów. Zarazem dzięki automatyzacji niektórych procesów możliwe byłoby sugerowanie składu portfeli inwestycyjnych (np. większa część środków alokowana w obligacje niż akcje lub vice versa) klientów według zmiennych jak wiek, dochody, tolerancję na ryzyko czy wiedza finansowa. Istniałaby także możliwość samodzielnej inwestycji w pojedyncze spółki, których baza danych umożliwiłaby zapoznanie się z profilem ich działalności, wynikami finansowymi i wpływem na środowisko. Ważną funkcjonalność stanowiłaby także opcja ustawienia przypomnienia na doładowanie rachunku (np. dzień przed lub po wypłacie, lub też automatyczne zlecenie przelewu na 10% uzyskiwanych dochodów), zgodnie z ustaleniami ekonomii behawioralnej na temat tworzenia bodźców zachęcających do podejmowania korzystnych działań.
Zaproponowane rozwiązanie podejmuje więc temat „pozytywnego wpływu FinTech na zmieniający się świat” w szerszym kontekście zrównoważonego rozwoju, integrując wszystkie składowe ESG.
Konkurs jest objęty patronatem honorowym
Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu
Wydziału EkonimicznegoUniwersytetu Marie Curie – Skłodowskiej w Lublinie
Wydziału ZarządzaniaUniwersytetu Warszawskiego
Studenckiego Koła Naukowego Finansów i Makroekonomiiprzy Szkole Głównej Handlowej w Warszawie
Koła Naukowego Rynków Kapitałowych INDEXprzy Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie
Niezależnego Miesięcznika StudentówMAGIEL
Niezależnego Zrzeszenia StudentówSzkoły Głównej Handlowej w Warszawie
Samorządu StudentówSzkoły Głównej Handlowej w Warszawie
Koła Naukowego Finansów i BankowościPROFITPolitechniki Gdańskiej
Więcej informacji o konkursie można znaleźć tutaj.
Contributors
